ÜNİVERSİTELERDE MEKÂNSAL VERİ ALTYAPISI VE MEKÂNSAL VERİ (MERSİN ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ)

Lütfiye KUŞAK- Fatma BÜNYAN ÜNEL- Murat YAKAR — Wed, 06 Apr 2022 00:00:00 +0000

Değişen ve gelişen bilişim teknolojisi sayesinde günümüzde çok daha fazla veri analiz edilebilmekte, depolanmakta ve paylaşılmaktadır. Özellikle son yıllarda mekânsal verinin öneminin çok daha fazla farkına varılmaya başlanmıştır. Mekânsal verinin sunumunda ve analiz edilmesinde Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) önemli bir paya sahiptir. Masaüstü çalışmaların yerini web tabanlı teknolojilere[1] bıraktığı son 5 yıllık süreçte verinin iyi yönetilmesi gerektiği çok daha önemli hâle gelmiştir. Küresel, bölgesel, ulusal ve kurumsal ölçekte yapılması planlanan CBS projelerinde veri, insan, donanım, yazılım, yöntem bileşenlerinin arasında verinin elde edilmesi, saklanması, yönetilmesi zaman ve maliyet açısından en fazla paya sahip bileşendir. Bu açıdan verinin verimli ve akıllı bir şekilde yönetilebilmesi için belirli politikaların olması, standartların kullanılması, maliyetin ve insan kaynaklarının iyi planlanması kısacası mekânsal veri altyapısının (MVA) iyi düşünülmesi gerekliliği kaçınılmazdır. Kurumsal kimliğe sahip olan üniversiteler için planlanacak çalışmalarda da mekânsal veri altyapısı göz önünde bulundurularak analiz edilmelidir. Dünya’da 1990’lı yıllardan itibaren mekânsal veri altyapısı kavramı çalışılmaktadır. Zaman ve maliyeti yüksek olan mekânsal özelliğe sahip verilerin tekrar tekrar üretiminin önüne geçmek, verilerin transferlerini kolaylaştırmak, standartlaşmanın desteklenmesi bu çalışmaların ana hedefleri arasında yer almaktadır. Giderek kapasitesi artan verilerin uygun sistemler ile depolanması, gerektiğinde kolaylıkla erişiminin ve kullanımının sağlanabilmesi bütün çalışmalarda en fazla istenilen özellikler arasında yer almaktadır. Türkiye’de 1995’li yıllardan itibaren mekânsal veri altyapısı önerilmeye başlanmıştır. Ülkemiz için bu tip sistemlerin kullanılması ile mekânsal verilerin akıllı yönetimi, karar vericilerin daha hızlı, doğru kararlar vermesi ve planlı uygulamalar yapması kolaylaştıracaktır. "MERSİN ÜNİVERSİTESİ KAMPÜS BİLGİ SİSTEMİ İÇİN MEKÂNSAL VERİLERİNİN HAZIRLANMASI " isimli 2019-1-AP4-3454 proje kodlu bilimsel araştırma projesi tarafından desteklenen proje çalışmasından elde edilen veriler sonucunda düzenlenen bu kitap “Üniveristelerde Mekânsal Veri Altyapısı ve Mekânsal Veri: Mersin Üniversitesi Örneği” başlığı altında hazırlanmıştır. Kitap dört ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde konu bütünlüğünün sağlanabilmesi için öncelikle bilgi sistemleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Kampüs Bilgi Sistemleri, üçüncü bölümde ise veri ve mekânsal veri kavramı ayrıntılı bir biçimde ele alınmıştır. Mekânsal verilerin hazırlanması, sunumu ve yönetimi için bütün dünyada kabul görmüş olan mekânsal veri altyapısı hakkında bilgi verilmiştir. Dördüncü ve son bölümde ise Mersin Üniversitesi için planlanan mekânsal veri altyapısı değerlendirilmiştir. Mersin Üniversitesi Kampüs Bilgi Sistemi için Mekânsal Verilerin hazırlanması ve yapılan işlemler hakkında bilgiler verilmiş ve sonuçlar ortaya konulmuştur. Ayrıca bu bölümde mevcut çalışmalar irdelenmiş ve karşılaşılan problemler değerlendirilerek ileride yapılabilecek çalışmalar tartışılmıştır.

KAMU TAŞINMAZLARININ YÖNETİMİNDE DEĞERLEME

Fatma BÜNYAN ÜNEL- Lütfiye KUŞAK- Murat YAKAR — Tue, 02 Aug 2022 00:00:00 +0000

Ülkeler, sürdürülebilir arazi yönetimi kapsamında yeryüzünü dijital bir dünya içerisinde Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Yapay Zekâ Teknikleri ile yeniden düzenleyerek daha kolay ve hızlı bir şekilde doğru karar vermeye çalışmaktadır. Arazi İdaresi için taşınmazların mülkiyet, kullanım ve değer bilgileri yeterli iken arazi yönetimi için arazinin özelliklerini yansıtan topografik, hidrografik, jeolojik, bölgesel, çevresel, kültürel yapısı ve bölge, çevre ile imar planları, gibi bütün bilgilerin bir sistem içerisinde birleştirilebilmesine gereksinim duyulmaktadır. Tarım, konut, sanayi, orman, mera, yaylak, kışlak, sit alanları, kültürel alanları gibi arazi sınıfı ve kullanımı çeşitlilik arz etmektedir. Her birinin yükümlülükleri, kullanımı ve korunması farklı kanun ile olup ayrı ayrı kurallar içermektedir. Bu bilgilere farklı boyutlar da eklenmiş ve üç boyutlu haritalar, sanal gerçeklik ile taşınmaz üzerinde gezme, bina içerisinde dolaşma, dördüncü zaman boyutu çalışmalarına geçilmektedir. Teknolojinin sunduğu imkânlarla iki boyuttan çok farklı boyutlara dönüşüm görülmektedir. Kamu kurum ve kuruluşlar, hem kurum için hem de kamusal hizmetlerini yürütebilmeleri için araziye gereksinim duyarlar. Her kurum kendi bünyesindeki taşınmazların satışı, trampası, irtifak hak kurulması, kiralanması gibi işlemlerle taşınmazlarını yönetmektedir. Bireylerin, özel kuruluşların, üniversitelerin, kamunun ve Devletin taşınmaz yönetiminde gittikçe artan bilgi, teknik boyut ve sistemsel bir yapıya ihtiyacı vardır. Bu yönetim şekli kapsamlı olup sürdürülebilir çerçevede doğayı ve doğal kaynakları koruyarak gelecek nesillere aktaracak biçimde gerçekleşmelidir. Özellikle Devlet ve kamu arazilerinin yönetiminde; şeffaf, tasarruflu, hesap verilebilir ve katılımcı olunmalıdır. Böylelikle piyasa değerlerinin gerçeğe uygun güncel ve doğru bulunarak taşınmazların ekonomik getirisinin tam anlamıyla kamuya dönmesi sağlanabilir. Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanlığı bünyesindeki üniversitelerin kendi mülkiyetlerinde ve tahsisli olan taşınmazlarının yönetiminde; taşınmazların mülkiyet durumları, kullanım şekilleri, değerleri ve diğer bilgileri bir sistemi içerisinde bulunmalıdır. Sistem bilgiye gereksinim duyar iken taşınmaz değerlemede bu bilgilere ek işlemler uygulanmaktadır. Bu bağlamda taşınmaz değerleme altyapısını oluşturmak amacı ile Mersin Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenen "Mersin Üniversitesi Taşınmazlarının Yönetimi için Değerleme Altyapısının Oluşturulması" isimli 2019-2-AP4-3511 proje kodlu çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu kitapta, üniversite taşınmazlarının yönetimi için değer konusu, arazi yönetimi olan en üst çatıdan alt basamak olan değere kadar detaylı inceleme yapılmıştır. Yani tümdengelim yöntemi ile genelden özele inilerek çalışma irdelenip Mersin Üniversitesi Çiftlikköy Kampüsündeki taşınmazları için örnek çalışma gerçekleştirilmiştir. Değerleme kriterleri, Çiftlikköy Kampüsü için araştırılmış ve bu kriterlere ilişkin tanımsal ve coğrafi verilerin toplanması ve değerleme için düzenlenmesi çalışmaları yürütülmüştür. Bu çalışmanın sonucunda elde edilen veriler ışığında “Kamu Taşınmazlarının Yönetiminde Değerleme” başlıklı bu kitap hazırlanmıştır. Kitap yedi ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümünde arazi yönetimi geniş kapsamda ele alınarak konuya giriş yapılmıştır. İkinci bölümde arazi yönetimi ve kamu taşınmazlarının yönetimi mevzuatlarla ele alınmıştır. Üçüncü bölümde arazi yönetimi; kadastro, mülkiyet, kullanım ve değişim açısından açıklanmıştır. Dördüncü bölümde arazi yönetiminde değerleme incelenerek değer kavramları, değerleme yöntemleri, değeri etkileyen kriterler ve değerleme ile bağlantılı kurum kuruluşlar hakkında bilgi verilmiştir. Beşinci bölümde üniversite taşınmazlarının yönetimi ve değerleme altyapısı ele alınarak Türkiye’deki mevcut durum aktarılmıştır. Altıncı bölümde Mersin Üniversitesi değerleme altyapısı, arazi yönetiminden kriterlere ait verilere kadar detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Çiftlikköy Kampüsü örneklem olarak seçilip kampüs alanındaki taşınmazların özelliklerini gösteren ve değerine etki eden kriterler tespit edilmiştir. Kriterlere ait veriler değerleme altyapısı için standartlaştırma kapsamında düzenlenmiştir. Yedinci bölümde arazi yönetimi ve taşınmaz değerleme konusunda sonuç ve öneriler sunulmuştur.

E -Kitap

ÜNİVERSİTELERDE MEKÂNSAL VERİ ALTYAPISI VE MEKÂNSAL VERİ (MERSİN ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ)

KAMU TAŞINMAZLARININ YÖNETİMİNDE DEĞERLEME