KAMU TAŞINMAZLARININ YÖNETİMİNDE DEĞERLEME
Özet
Ülkeler, sürdürülebilir arazi yönetimi kapsamında yeryüzünü dijital bir dünya içerisinde Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Yapay Zekâ Teknikleri ile yeniden düzenleyerek daha kolay ve hızlı bir şekilde doğru karar vermeye çalışmaktadır. Arazi İdaresi için taşınmazların mülkiyet, kullanım ve değer bilgileri yeterli iken arazi yönetimi için arazinin özelliklerini yansıtan topografik, hidrografik, jeolojik, bölgesel, çevresel, kültürel yapısı ve bölge, çevre ile imar planları, gibi bütün bilgilerin bir sistem içerisinde birleştirilebilmesine gereksinim duyulmaktadır. Tarım, konut, sanayi, orman, mera, yaylak, kışlak, sit alanları, kültürel alanları gibi arazi sınıfı ve kullanımı çeşitlilik arz etmektedir. Her birinin yükümlülükleri, kullanımı ve korunması farklı kanun ile olup ayrı ayrı kurallar içermektedir. Bu bilgilere farklı boyutlar da eklenmiş ve üç boyutlu haritalar, sanal gerçeklik ile taşınmaz üzerinde gezme, bina içerisinde dolaşma, dördüncü zaman boyutu çalışmalarına geçilmektedir. Teknolojinin sunduğu imkânlarla iki boyuttan çok farklı boyutlara dönüşüm görülmektedir. Kamu kurum ve kuruluşlar, hem kurum için hem de kamusal hizmetlerini yürütebilmeleri için araziye gereksinim duyarlar. Her kurum kendi bünyesindeki taşınmazların satışı, trampası, irtifak hak kurulması, kiralanması gibi işlemlerle taşınmazlarını yönetmektedir. Bireylerin, özel kuruluşların, üniversitelerin, kamunun ve Devletin taşınmaz yönetiminde gittikçe artan bilgi, teknik boyut ve sistemsel bir yapıya ihtiyacı vardır. Bu yönetim şekli kapsamlı olup sürdürülebilir çerçevede doğayı ve doğal kaynakları koruyarak gelecek nesillere aktaracak biçimde gerçekleşmelidir. Özellikle Devlet ve kamu arazilerinin yönetiminde; şeffaf, tasarruflu, hesap verilebilir ve katılımcı olunmalıdır. Böylelikle piyasa değerlerinin gerçeğe uygun güncel ve doğru bulunarak taşınmazların ekonomik getirisinin tam anlamıyla kamuya dönmesi sağlanabilir. Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanlığı bünyesindeki üniversitelerin kendi mülkiyetlerinde ve tahsisli olan taşınmazlarının yönetiminde; taşınmazların mülkiyet durumları, kullanım şekilleri, değerleri ve diğer bilgileri bir sistemi içerisinde bulunmalıdır. Sistem bilgiye gereksinim duyar iken taşınmaz değerlemede bu bilgilere ek işlemler uygulanmaktadır. Bu bağlamda taşınmaz değerleme altyapısını oluşturmak amacı ile Mersin Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenen "Mersin Üniversitesi Taşınmazlarının Yönetimi için Değerleme Altyapısının Oluşturulması" isimli 2019-2-AP4-3511 proje kodlu çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu kitapta, üniversite taşınmazlarının yönetimi için değer konusu, arazi yönetimi olan en üst çatıdan alt basamak olan değere kadar detaylı inceleme yapılmıştır. Yani tümdengelim yöntemi ile genelden özele inilerek çalışma irdelenip Mersin Üniversitesi Çiftlikköy Kampüsündeki taşınmazları için örnek çalışma gerçekleştirilmiştir. Değerleme kriterleri, Çiftlikköy Kampüsü için araştırılmış ve bu kriterlere ilişkin tanımsal ve coğrafi verilerin toplanması ve değerleme için düzenlenmesi çalışmaları yürütülmüştür. Bu çalışmanın sonucunda elde edilen veriler ışığında “Kamu Taşınmazlarının Yönetiminde Değerleme” başlıklı bu kitap hazırlanmıştır. Kitap yedi ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümünde arazi yönetimi geniş kapsamda ele alınarak konuya giriş yapılmıştır. İkinci bölümde arazi yönetimi ve kamu taşınmazlarının yönetimi mevzuatlarla ele alınmıştır. Üçüncü bölümde arazi yönetimi; kadastro, mülkiyet, kullanım ve değişim açısından açıklanmıştır. Dördüncü bölümde arazi yönetiminde değerleme incelenerek değer kavramları, değerleme yöntemleri, değeri etkileyen kriterler ve değerleme ile bağlantılı kurum kuruluşlar hakkında bilgi verilmiştir. Beşinci bölümde üniversite taşınmazlarının yönetimi ve değerleme altyapısı ele alınarak Türkiye’deki mevcut durum aktarılmıştır. Altıncı bölümde Mersin Üniversitesi değerleme altyapısı, arazi yönetiminden kriterlere ait verilere kadar detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Çiftlikköy Kampüsü örneklem olarak seçilip kampüs alanındaki taşınmazların özelliklerini gösteren ve değerine etki eden kriterler tespit edilmiştir. Kriterlere ait veriler değerleme altyapısı için standartlaştırma kapsamında düzenlenmiştir. Yedinci bölümde arazi yönetimi ve taşınmaz değerleme konusunda sonuç ve öneriler sunulmuştur.
