Otizm spektrum bozukluğu (OSB) eğitiminin üstün zekalı ve yetenekli çocukların velilerinin OSB farkındalık düzeylerine etkisi
Keywords:
Değerler eğitimi, Aile, Otizm , Üstün zekalı, Üstün yetenekliAbstract
Nörogelişimsel bir bozukluk olan otizm spektrum bozukluğunun (OSB), yaygınlık derecesi gittikçe artmakta ve OSB’li bireylere- yakınlarına toplumun yanlış yaklaşımından dolayı önemli bir toplumsal sorun haline gelmektedir. Sabır, hoşgörü, şefkat, saygı ve empati gibi sosyal değerler, bilgi üretimine aktif olarak katılan üstün zekâlı ve yetenekli bireyler için çok önemlidir. Bu bireyler genellikle toplumda liderlik rolleri üstlenirler ve OSB ile ilgili gerekli sosyal becerilerle donatılmaları gerekir. Aileler değerler eğitiminde çok önemli bir rol oynarken, modern değişimler ve sosyal koşullar ailelerin çocuklarına değerler eğitimi konusundaki rehberlik görevini olumsuz etkilemektedir. Bu çalışma, geliştirilen OSB Farkındalık Eğitimi ile üstün zekalı veya yetenekli çocukların ebeveynlerini desteklemeyi ve bu sayede toplumsal değerlere sahip çıkarak OSB'li bireylerin ve ailelerinin sosyal hayata daha iyi uyum sağlamalarını amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışmamızda 8-14 yaş aralığında üstün zekalı veya yetenekli çocuğu olan 20 veliye OSB ile ilgili farkındalık eğitimi verilmiştir. Eğitim, seminerler, atölye çalışması, özel eğitim okulu ziyareti, OSB’li bireyleri konu alan filmlerin analizlerini kapsamakta ayrıca hazırlanan broşürlerle yaygınlaştırma çalışmaları ile desteklenmiştir. Eğitim öncesi ve sonrasında Otizm Farkındalık Ölçeği uygulanmış ve katılımcıların farkındalık düzeylerindeki artışın anlamlı olup olmadığı araştırılmıştır. Elde edilen bulgular neticesinde yapılan OSB Farkındalık Eğitiminin velilerin OSB bilgi düzeylerinde artış görülmüş, OSB ile ilgili görüşlerinde pozitif yönde artış olduğu belirlenmiştir.
References
Kardaş, M. N., & Cemal, S. (2017). Değerler eğitimi ve Türkçe öğretiminde değer eğitimi üzerine yapılan araştırmalara ilişkin kaynakça denemesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(16), 383-412.
Cutts, N. E., & Moseley, N. (2004). Üstün zekâlı ve yetenekli çocukların eğitimi (Çev. İsmail Ersevim). İstanbul: Özgür Yayınları.
Hökelekli, H. & Gündüz, T. (2004), Üstün yetenekli çocukların karakter özellikleri ve değerler eğitimi, 1. Türkiye üstün Yetenekli çocuklar Kongre Bildiriler Kitabı
Neslitürk, S. (2013). Anne Değerler Eğitimi Programının 5-6 Yaş çocuklarının sosyal Beceri Düzeyine etkisi. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çocuk Gelişimi ve ev Yönetimi eğitimi ABD Çocuk gelişimi bilim dalı, Konya
Yıldırım, D. T. (2016). Üstün yetenekliler için değerler eğitimi dersinin önemi. Current Research in Education, 2(2), 99-120.
Çopuroğlu,Y. C. & Mengi, A. (2014). Toplumsal Dışlanma ve Otizm, Türk Çalışmaları, 9(5), 607-626
Uz, S., & Kaya, K. (2018). Otizmli Çocuklara ve Ailelerine Yönelik Damgalama. Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 663-683. http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v7i1.1411
Rakap, S., Birkan, B, & Kalkan, S. (2017). Türkiye’de otizm spektrum bozukluğu ve özel eğitim, Tohum Otizm Vakfı, Sivil Düşün AB Raporu
TNAS. (2015). Farklı düşünün - Olumlu davranın, Otizmin Kamu Algıları. Londra: Ulusal Otistik Toplum.
Ablak, S. & Aksoy, B. (2018). Sosyal bilgiler öğretim programinda yer alan mekâni algilama becerisine ilişkin öğrenci algilarinin incelenmesi. Turkish studies, 13(11), 1-32. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.13234
Kurnaz, A., Çiftci, Ü., & Karapazar, H. (2013). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin değer algılarının betimsel bir analizi. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26), 185-225.
Bozukluğu, O. S., & Hiperaktivite, D. E. (2015). Autism spectrum disorder and attention deficit hyperactivity disorder: Knowledge and attitude of family medicine residents in Turkey. Turkish Journal of Family Medicine & Primary Care, 9(2), 46-53. https://doi.org/10.5455/tjfmpc.178559
Sarcan, Ç. (2019). Otizmli bireylere sahip ailelerin yaşadıkları sorunların sosyolojik bir değerlendirmesi: Bulancak ilçesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
Tüfek, G., & Sarı, S. (2016). Otizm bilinci ve otizmli çocuğu olan ailelerin yaşadığı problemler (Anadolu otizm vakfında eğitim gören öğrenci aileleri örneği). TÜBİTAK projesi.
Top, F. Ü. (2009). Otistik çocuğa sahip ailelerin yaşadıkları sorunlar ile ruhsal durumlarının değerlendirilmesi: Niteliksel araştırma. Çocuk Dergisi, 9(1), 34-42.
Akdağ, B. (2023). Bir İlçedeki Sağlık Çalışanlarının Otizm Spektrum Bozukluğu Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 39(2), 243-249. https://doi.org/10.53490/egehemsire.1231521
Karpat, D., & Girli, A. (2012). Yaygın gelişimsel bozukluk tanılı çocukların anne-babalarının yas tepkilerinin, evlilik uyumlarının ve sosyal destek algılarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 13(02), 69-89. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000171
Güven, E. (2019). Otizmli Çocukların ailelerinin yaşadığı sorunlara ilişkin görüşleri. Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmetler ABD, İstanbul
Mostowfi, A. (2018). Otizm spektrum bozukluğu: dört bağımsız filme dair okuma. Yüksek lisans tezi, İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü medya ve Görsel Sanatlar ABD, Ankara
Türkmen, A., Kalpakli, F., & Sevinç, İ. (2015). Benim adım khan filmi: Otizmin medyadaki yansıması. İstanbul University Journal of Sociology, 3(30), 381-395.
Turhan, C., & Vuran, S. (2015). Otizm spektrum bozukluğu gösteren çocuklara sosyal beceri öğretiminde sosyal öykü ve video model uygulamalarinin etkililik ve verimlilikleri. International Journal of Early Childhood Special Education, 7(2), 294 – 315. https://dx.doi.org/10.20489/intjecse.31495
