Ortaokul öğrencilerinde sosyal medya kullanımı ve sosyal görünüş kaygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi: Akdeniz Örneği
Keywords:
Ortaokul öğrencileri, Sosyal görünüş kaygısı, Sosyal medya kullanımıAbstract
Günümüz koşullarında hızla gelişen teknoloji ve internet, topluma birçok katkı sağlamasına rağmen birçok sorunu da beraberinde getirmiştir. Özellikle ortaokul öğrencilerinde gözle görülebilir sorunlara neden olduğu düşünülmektedir. Görülen sorunların başında sosyal görünüş kaygısı gelmektedir. Beden algısının geliştiği ve ergenlerin sosyal çevreden bu konu ile ilgili yapılan yorumlardan çok fazla etkilendiği dönem olan ergenlik döneminde, sosyal medyanın ergenler üzerinde beden imajlarıyla ilgili oluşturduğu etki merak edilir hale gelmiştir. Bu doğrultuda, Mersin Akdeniz ilçesindeki ortaokul öğrencilerinin sosyal medya kullanımı ile sosyal görünüş kaygıları arasındaki ilişkiyi farklı değişkenlere (yaş, sınıf, sosyoekonomik düzey, günlük sosyal medya kullanım süresi, fiziksel görünüşün nasıl değerlendirildiği, sosyal medyadaki fotoğraf paylaşımlarında filtre ya da photoshop uygulanıp uygulanmaması) göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemek amacıyla analizler gerçekleştirilmiştir. Araştırma, Akdeniz ilçesinde öğrenim gören ortaokul öğrencilerinin sosyal medya kullanımı ile sosyal görünüş kaygısı düzeyleri arasındaki ilişkiyi saptamaya çalışan tarama türünde bir araştırmadır. Araştırmanın örneklemini 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Mersin Akdeniz ilçesindeki 115 erkek (%42,4) ve 156 kız (%57,6) olmak üzere 271 ortaokul öğrencisi oluşturmuştur. Çalışmada, Sosyal Medya Kullanımı Ölçeği ve Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği’nden faydalanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, ortaokul öğrencilerinin sosyal medya kullanım düzeyleri ile sosyal görünüş kaygı düzeyleri arasında pozitif yönlü anlamlı düzeyde bir ilişkiye ulaşılmıştır. Sonuç olarak ortaokul öğrencilerinin sosyal medya kullanımı arttıkça sosyal görünüş kaygı düzeylerinin artış gösterdiği görülmektedir. Elde edilen sonuçlara yönelik önlemler alınması çok önemli olmaktadır.
References
Toruk, İ. (2008). Üniversite gençliğinin medya kullanma alişkanliklari üzerine bir analiz. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 475-488.
Akar, F. (2017). Purposes and characteristics of internet use of adolescents. Pegem Egitim ve Ogretim Dergisi= Pegem Journal of Education and Instruction, 7(2), 257-286. https://doi.org/10.14527/pegegog.2017.010
Boyd, D. M., & Ellison, N. B. (2007). Social network sites: Definition, history, and scholarship. Journal of computer‐mediated Communication, 13(1), 210-230. https://doi.org/10.1111/j.1083-6101.2007.00393.x
Büyükşener, E. (2009). Türkiye’de sosyal ağların yeri ve sosyal medyaya bakış. XIV. Türkiye’de İnternet Konferansı Bildirileri, 12, 13.
Doğan, H., Işıklar, A., & Eroğlu, S. E. (2008). Ergenlerin problemli internet kullaniminin bazi değişkenler açisindan incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (18), 106-124.
Doğan, U., & Karakaş, Y. (2016). Lise öğrencilerinin sosyal ağ sitleri kullanımının yordayıcısı olarak yalnızlık. Sakarya University Journal of Education, 6(1), 57-71. https://doi.org/10.19126/suje.40198
Eğitim, K. V. (2017). Dünya Ülkeleri Sosyal Medya ve İnternet Kullanımı. http://karaman.gsb.gov.tr/Public/Edit/images/IM/47/Sosyal%20Medya%20ve%20%C4%B0nternet%20Kullan%C4%B1m%20Raporu.pdf
Kaya, Z., & Dalkıç, A. (2020). Instagram Kullanan ve Kullanmayan Ergenlerde Beden Algısı ve Öz-yeterliğin İncelenmesi. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 8(Özel Sayı), 48-74.
Kuşay, Y. (2013). Sosyal Medya Ortamında Çekicilik ve Bağımlılık. İstanbul: Beta Yayıncılık.
Santrock, J. W. (2012). Adolesence . Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık.
Bayhan, P., & Işıtan, A. G. S. (2010). Ergenlik döneminde ilişkiler: Akran ve romantik ilişkilere genel bakış. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(20), 33-44.
Erdemir, N., & Ayas, T. (2023). Ortaokul öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı, yalnızlık ve iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(4), 708-721. https://doi.org/10.17556/erziefd.1231203
Ghali, S., Afifi, S., Suryadevara, V., Habab, Y., Hutcheson, A., Panjiyar, B. K., ... & Nath, T. S. (2023). A systematic review of the association of Internet gaming disorder and excessive social media use with psychiatric comorbidities in children and adolescents: is it a curse or a blessing? Cureus, 15(8), e43835. https://doi.org/ 10.7759/cureus.43835
Murphy, E. C., & Tasker, T. E. (2011). Lost in a crowded room: A correlational study of Facebook & social anxiety. Interface: The Journal of education, community and values, 11, 89-94.
Arman, A. R., Bereket, A. ve Ateş, E. (2011). Kim korkar ergenlikten. İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık ve Yapımcılık, Ankara.
Derman, O. (2008,). Ergenlerde Psikososyal Gelişim. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri.
Çakmak, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım düzeyleri ile sosyal görünüş kaygısı arasındaki ilişkinin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi].
Çakmak, V. (2014). İletişim kaygısının sosyal medya kullanımı üzerine olan etkisi: Üniversite öğrencileri üzerine örnek olay incelemesi. [Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi].
Alagül, Ö. (2004). Farklı spor branşlarındaki sporcuların atılganlık ile beden algısı arasındaki ilişki. [Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi].
Mezarcı, F. K. (2018). Kızların spor yapmasında toplumsal beden algısının etkisi: Düzce örneklemi. [Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi].
Öngören, B. (2015). Sosyolojik Açidan Sağlikli Beden İmgesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 16(34), 25-45.
Uras, B. Y. (2004). Body satisfaction and depression systoms relationship among university students: The mediating role of self esteem. [Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi].
Ati̇k, D., & Örten, T. (2008). İdeal beden imgesini oluşturan sosyal ve kurumsal faktörler ve bu idealin bireyler üzerindeki etkileri. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25(1), 17-35.
Karakuş, Ö. and Kılıç, M. (2016). Üniversite öğrencilerinin sosyal görünüş kaygıları ile benlik saygıları ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Human Sciences, 13(3), 3838-3841.
Ayar, D., Gerçeker, G. Ö., Özdemir, E. Z., & Bektas, M. (2018). The effect of problematic internet use, social appearance anxiety, and social media use on nursing students' nomophobia levels. CIN: Computers, Informatics, Nursing, 36(12), 589-595.
Kulaksızoğlu, A. (1998). Ergenlik Psikolojisi. Ergenlik Psikolojisi (s. 9-255). içinde İstanbul: Remzi Kitapevi.
Oğuz, G. (2005). Bir güzellik miti olarak incelik ve kadınlarla ilgili beden imgesinin televizyonda sunumu. Selçuk İletişim, 4(1), 31-37.
Oktan, V., & Şahin, M. (2010). Kız ergenlerde beden imajı ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası insan bilimleri dergisi, 7(2), 543-556.
Argüden, Y. (2003). İtibar yönetimi. Arge Danışmanlık Yayınları.
Özcan, H., Subaşı, B., Budak, B., Çelik, M., Gürel, Ş. C., & Yıldız, M. (2013). Ergenlik ve genç yetişkinlik dönemindeki kadınlarda benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı, depresyon ve anksiyete ilişkisi. Journal of Mood Disorders, 3(3), 107-113.
Eser, A. (2023). Geç ergenlerde sosyal medya kullanımı, sosyal karşılaştırma ve sosyal görünüş kaygısı arasında ilişkinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi].
Global Digital 2019 Reports. https://wearesocial.com/blog/2019/01/digital-2019-global-internet-useaccelerates#:~:text=There%20are%203.48%20billion%20social,of%20more%20than %2010%20percent.
Archer, S. L. (1989). The status of identity: Reflections on the need for intervention. Journal of Adolescence, 12(4), 345-359. https://doi.org/10.1016/0140-1971(89)90059-6
Zimmer-Gembeck, M. J., Hawes, T., & Pariz, J. (2021). A closer look at appearance and social media: Measuring activity, self-presentation, and social comparison and their associations with emotional adjustment. Psychology of Popular Media, 10(1), 74-86.
Uluç, G., & Yarcı, A. (2017). Sosyal medya kültürü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (52), 88-102.
Deniz, L., & Tutgun-Ünal, A. (2019). Sosyal medya çağında kuşakların sosyal medya kullanımı ve değerlerine yönelik bir dizi ölçek geliştirme çalışması. OPUS International Journal of Society Researches, 11(18), 1025-1057. https://doi.org/10.26466/opus.557240
Hart, E. A., Leary, M. R., & Rejeski, W. J. (1989). The Measurement of Social Physique Anxiety. Journal of Sport and Exercise Psychology, 11(1), 94-104.
Hart, T. A., Flora, D. B., Palyo, S. A., Fresco, D. M., Holle, C., & Heimberg, R. G. (2008). Development and examination of the social appearance anxiety scale. Assessment, 15(1), 48-59. https://doi.org/10.1177/10731911073066
Doğan, T. (2010). Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği’nin (SGKÖ) Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(39), 151-159.
Kara, A. (2016). Sosyal görünüş kaygısı ile utangaçlık arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 95-106.
Çetinkaya, S. (2021). Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığının sosyal görünüş kaygısı ve olumsuz değerlendirilme korkusu ile ilişkisi. [Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi].
Şengönül, M., & Aydın, B. N. (2023). Genç yetişkinlerde sosyal medya kullanımına dair özellikler ile sosyal görünüş kaygısı ve yeme tutumları ilişkisi. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 113-134. https://doi.org/10.56206/husbd.1196068
Özer, P., & Güzel, Ş. (2023). Sosyal Görünüş Kaygısı ve Sosyal Medya Bağımlılığının Estetik İşlem Yaptırma Algısı ile İlişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14(40), 1412-1432. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1258228
Eckler, P., Kalyango, Y., & Paasch, E. (2017). Facebook use and negative body image among US college women. Women & health, 57(2), 249-267. https://doi.org/10.1080/03630242.2016.1159268
Kireççi, C. (2019). Üniversite öğrencilerinde sosyal medya kullanımının dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu belirtileri, sosyal görünüş kaygısı ve akademik erteleme ile ilişkisinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi].
Işık, M. (2019). Erişkinlerin sosyal medya kullanım özelliklerinin sosyal görünüş kaygisi ve yeme tutumlarina etkisi. [Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi].
Ceylan, N. (2022). Üniversite öğrencilerinde sosyal medya kullanımının sosyal görünüş kaygısı ve benlik saygısı ile ilişkisi. [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi].
Grabe, S., Ward, L. M., & Hyde, J. S. (2008). The role of the media in body image concerns among women: a meta-analysis of experimental and correlational studies. Psychological bulletin, 134(3), 460–476. https://doi.org/10.1037/0033-2909.134.3.460
Fardouly, J., & Vartanian, L. R. (2015). Negative comparisons about one's appearance mediate the relationship between Facebook usage and body image concerns. Body image, 12, 82-88. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2014.10.004
Puglia, D. R. (2017). Social media use and its impact on body image: the effects of body comparison tendency, motivation for social media use, and social media platform on body esteem in young women. [Doctoral dissertation, The University of North Carolina at Chapel Hill].
Cohen, R., & Blaszczynski, A. (2015). Comparative effects of Facebook and conventional media on body image dissatisfaction. Journal of Eating Disorders, 3, 1-11. https://doi.org/10.1186/s40337-015-0061-3
Özer A. (2023). Öğrencilerinin sosyal medya kullanımı ile sosyal görünüş kaygısı ve depresyon düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Tıpta Uzmanlık Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi].
Ercan, D. M. (2018). Geç ergenlik döneminde sosyal medya maruziyetinin beden algısı ile ilişkisi. [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi].
Öztürk, L., Öztürk, S. S. S., Sarpkaya, S., & Yabaci, A. (2021). Lise öğrencilerinin sosyal medya kullanim düzeyleri ile sosyal görünüş kaygisi arasindaki ilişkinin çeşitli değişkenler açisindan incelenmesi. Atlas Journal, 7(39), 1622-1634. https://doi.org/10.31568/atlas.666
